Vloek of zegen van een hbo-plafond binnen het publieke veiligheidsdomein (deel III)

Mag je pas doorgroeien als je een hbo-diploma hebt? In dit laatste deel van een drieluik onderzoekt projectleider en loopbaancoach Wil Houtzager de zin en onzin van het zogeheten ‘hbo-plafond’. Hij komt met 4 oplossingen die helpen de eis eerlijker en slimmer toe te passen met als uiteindelijk doel: betere doorstroom en behoud van vakmensen binnen het publieke veiligheidsdomein.

In het eerste en tweede deel van het drieluik gaven we een beeld van het perspectief van de werkgever en werknemer én gaven we een beeld van of hbo werk en denkniveau voor alle functies nodig is. In dit laatste artikel zetten we 4 oplossingen op een rij die helpen de eis voor hbo werk en denkniveau eerlijk en slim toe te passen. Zodat het belang van zowel de werkgever als de werknemer wordt gediend.

Oplossing 1: maak de hbo-voorwaarde specifieker

In het vorige artikel hebben we betoogd dat het per functie sterk verschilt op welke aspecten van hbo werk- en denkniveau vooral een beroep wordt gedaan. Door die aspecten specifiek te maken wordt het voor geïnteresseerde collega’s eenvoudiger om te bewijzen dat zij daar aan voldoen.

Een voorbeeld: voor een leidinggevende functie waarin het accent ligt op de aansturing van mensen wordt vooral een beroep gedaan op kwaliteiten op het gebied van werkniveau. Het werkniveau kun je in de praktijk goed ontwikkelen . Onder meer door steeds complexere taken uit te voeren kan een geïnteresseerde collega die veel projectmatig teams heeft geleid aan de hand van praktijkvoorbeelden aantonen dat hij of zij geschikt is voor de functie.

Nog een voorbeeld: in de intelligence maakt het analyseren van complexe vraagstukken deel uit van de werkzaamheden. Een geïnteresseerde collega met veel ervaring in grootschalige onderzoeken heeft in de werkpraktijk op een andere manier deze analytische kwaliteiten reeds bewezen.

Deze oplossing werkt met name goed waar het gaat om het aantonen van hbo werkniveau.

Oplossing 2: biedt loopbaanassessment aan zodat een medewerker kan tonen dat hij/zij over Hbo werk- en denkniveau beschikt

Binnen project Breef hebben we inmiddels honderden collega’s begeleid en als onderdeel daarvan een assessment laten maken. Geregeld bleek dat collega’s die geen Hbo opleiding hebben gevolgd, toch over Hbo werk en denkniveau beschikken. De ontwikkeling van Hbo werkniveau is goed terug te leiden naar de opgedane werkervaring.

Om Hbo denkniveau te meten is een assessment met capaciteitentests  een goede oplossing. Het assessment kan ook zichtbaar maken dat het juist niet verstandig is om een functie te ambiëren waar Hbo werk- en denkniveau voor nodig is. Omdat die functies niet aansluiten op het profiel van de persoon.

Oplossing 3: biedt een specifieke praktijkgerichte Hbo-opleiding aan binnen de organisatie

Als we net van school komen (middelbare school, Hbo of universiteit) dan is ons cognitief leervermogen op zijn best. Jarenlang is ons lesstof aangeboden en hebben we geleerd informatie op die manier te verwerken. Naar mate we langer uit het ‘schoolsysteem’ weg zijn neemt ons cognitieve leervermogen steeds meer af. Een Hbo opleiding aan een Hogeschool doet een groot beroep op het cognitieve leervermogen. Voor onze mensen uit de werkpraktijk daardoor extra lastig.

Ons ervaringsleren daarentegen is goed ontwikkeld. Immers, al die jaren hebben we ons op basis van onze werkervaring en vakgerichte trainingen en opleidingen verder ontwikkeld. Een Hbo opleiding waarin ervaringsleren centraal staat en die zich richt op het politiewerk sluit daardoor aan bij hoe de politiemensen zich tot dan toe hebben ontwikkeld. Waardoor ook de kans van slagen toeneemt.

Oplossing 4: biedt faciliteiten

Nemen we de politiemensen die vanaf agent zich verder hebben ontwikkeld en tegen het Hbo-plafond aanlopen serieus, dan horen bij ambities om een Hbo-opleiding te gaan volgen ook serieuze faciliteiten. Het politievak is veeleisend, de werkdruk is hoog, onregelmatige diensten zijn belastend en verslappen is geen optie. Aan het begin van hun loopbaan is er veel geïnvesteerd in politiemensen om een goede start in het vak mogelijk te maken. Sta je na het eerste deel van je loopbaan voor de uitdaging van een Hbo-opleiding om nog vele jaren geïnspireerd en bevlogen het politievak verder voort te zetten, dan zijn serieuze faciliteiten een vereiste. Anders is dit niet te combineren met de eisen die het politievak nu eenmaal stelt.

Samen kunnen deze oplossingsrichtingen zorgen voor een betere doorstroom en behoud van toegewijde vakmensen die weten wat er speelt in onze maatschappij.

Achtergrond: Hoe zat het ook al weer met hbo werk- en denkniveau?

Hbo werkniveau heeft betrekking op:

• Plannen en zelfstandig werken (uitzoeken wanneer iets gedaan moet zijn, wat er gedaan moet worden, hoeveel tijd dat ongeveer kost);
• Informatie zoeken en verwerken (informatie opzoeken, bepalen of die relevant is, hoofd- en bijzaken kunnen scheiden, gebruiken in een verslag of presentatie);
• Teksten lezen en leren (begrijp je écht wat er staat, kun je het onthouden);
• Samenwerken (initiatief nemen, luisteren, je mening geven, ideeën van anderen aannemen);
• Problemen analyseren en oplossen (stap voor stap kijken hoe je het kunt oplossen, onderdeel voor onderdeel, alleen en in een groep);
• Onderzoeken (zelfstandig of samen, kijkt wat is het probleem, hoofdvraag en deelvragen, zoeken naar informatie, conclusies trekken).

Het zijn specifieke vaardigheden die iemand heeft ontwikkeld en die hem in staat stellen te functioneren in een professionele omgeving.

Hbo denkniveau heeft betrekking op :

• Het vermogen om conceptuele vraagstukken aan te pakken;
• Kritisch te denken;
• Te analyseren en reflecteren op theoretische en abstracte concepten;
• Breed begrip van onderliggende theorieën en concepten op het vakgebied;
• Het vermogen om nieuwe ideeën te genereren en innovatieve oplossingen te bedenken;

Dit is dus je denkkracht afgezet tegen de gemiddelde denkkracht van mensen met een Hbo-diploma.

‍